Maandag 14 december gaat de boeken in als de allerlaatste winkeldag van 2020. Sommige winkeliers zagen de sluiting al aankomen, voor anderen kwam het toch nog als een verrassing. En waar de ene ondernemer nog verlamd is van de schok, schiet de ander meteen in de ondernemersmodus. “Ik had van tevoren gedacht dat ik terneergeslagen zou zijn als dit nieuws zou komen, maar ik ben heel strijdvaardig. Ik heb de halve nacht wakker gelegen om over nieuwe ideeën te brainstormen”, vertelt Hanneke van Leendert, de eigenaar van Vrouw in Horst. Ze komt net uit een online meeting met collega’s. “Waar ik echt van baal is dat deze week heel belangrijk voor onze omzet is, zo vlak voor de kerstvakantie. Ik had gehoopt dat ze de winkels een week later zouden sluiten, maar ik heb begrip voor de noodzaak van het besluit. Het is balen, maar de ondernemersgeest gaat ook kriebelen. Wat gaan we doen? Ik heb vanochtend een marketingplan geschreven. Tijdens de eerste lockdown in maart zijn er natuurlijk al veel dingen bedacht en gedaan in de branche, dus het is best lastig om iets écht nieuws te bedenken. We zijn daarnaast heel blij dat we een goede webshop hebben. Ik wil nu vlammen tot kerst en daarna zien we wel weer. Normaal gesproken breken dan ook de rustigere tijden aan.”

‘Ik had gedacht dat ik terneergeslagen zou zijn, maar ik ben juist heel strijdvaardig’

Alle kerstinkopen naar voren

Qua omzet was deze laatste maandag een topdag voor mode- en schoenenretailers – een lichtpuntje op een verder donkere dag – want Nederlanders haalden hun kerstinkopen massaal naar voren. Dat merkte ook Zwartjes van 1883, met vestigingen aan de Utrechtsestraat en winkelcentrum Gelderlandplein in Amsterdam, met een dagomzet die vier keer hoger was dan normaal. “Mensen kwamen last-minute hun kerstcadeaus kopen”, zegt eigenaar André Sprangers. “Vooral de pantoffels en accessoires als handschoenen en mutsen deden het goed.” Retailers Trudy de Jong van Shoeth in Warmenhuizen en Alexander Durlinger van Maxime Schoenen in Maastricht hadden gisteren eveneens een succesvolle verkoopdag. “Normaal ben ik op maandag gesloten”, vertelt De Jong. “Nu heb ik de winkel direct opengegooid en de uitverkoop – ik wilde eigenlijk op 27 december beginnen – met twee weken vervroegd. Het berichtje dat ik daarover op social media postte, is massaal gedeeld door klanten. Ik heb ontzettend goed verkocht. Met die ene maandag heb ik mijn omzet voor deze eerste week in lockdown al binnen.”

Stille binnensteden

In de aanloop naar de lockdown liepen de winkelstraten vol, maar let wel: dat gaat om een van de weinig echt drukkere dagen op een verder relatief rustig jaar, benadrukt Durlinger. “In de media ging het gisteren over niets anders dan de veel te drukke winkelgebieden, maar de realiteit is dat het al maandenlang ontzettend stil in de binnensteden is. Maastricht zit momenteel op 60 procent van de traffic voor corona.” Sprangers beaamt: “De Amsterdamse binnenstad is al maanden een soort spergebied. Het centrummanagement mag niets organiseren om meer mensen naar de stad te krijgen, want volgens de gemeente is het al druk genoeg. Waar dan? Twee weken geleden ben ik vanaf onze vestiging op de Utrechtsestraat naar De Dam gelopen. Ik heb het nog nooit zo stil gezien.”

‘Met die ene maandag heb ik mijn omzet voor de eerste week in lockdown al binnen’

Financiële en mentale klap

Om die reden hebben zowel Durlinger als Sprangers moeite met het besluit van de overheid. “Ik vind het lastig dat de rol van de winkels bij het stijgende aantal coronagevallen onduidelijk is”, zegt Sprangers. “Veel mensen raken immers thuis besmet. Daarnaast denk ik dat deze harde lockdown zowel de economie als de (mentale) gezondheid van ondernemers ongelooflijk veel schade berokkent. Wat doet het met je als je bedrijf onder je voeten vandaan getrokken wordt? Wij kunnen dit financieel dragen, maar ik houd mijn hart vast voor veel andere ondernemers in de mode- en schoenenbranche. Die zitten met een eindvoorraad waar de honden geen brood van lusten. Onze voorraad is ook te hoog, maar niet schrikbarend hoog, omdat we alles wat we verkopen gedurende het seizoen aanvullen.” Durlinger maakt zich zorgen over het seizoen dat komen gaat. “Wij hebben voor een groot bedrag aan schoenen voor lente-zomer 2021 ingekocht, die normaal gesproken vanaf januari en februari worden geleverd. Het geld om die facturen te voldoen, moet in december worden verdiend – zeker in de tweede helft van de maand.” Een lichtpunt is dat leveranciers actief meedenken, vult De Jong (Shoeth) aan. “Van een merk kreeg ik al een berichtje dat ze de orders sowieso pas na 19 januari uitleveren.”

Digitaal verkopen

Bij de mode- en schoenenwinkels gaat de verkoop na de sluiting digitaal verder. Zoals bij Peter Roeg, de eigenaar van Maddox met vier vestigingen in Noord-Holland en een webshop. “Al is dat niet wat we willen”, zegt hij. “We bedienen klanten liever in de fysieke winkel dan online.” Dat kan op zijn vroegst pas weer na 19 januari 2021. Tot die dag blijven de huidige lockdown-maatregelen van kracht. Zuur, vindt hij. “Ik loop net door de stad en zie dat de Hema (die in de fysieke winkels momenteel alleen levensmiddelen, verzorgingsproducten en babyspullen mag verkopen, red.) en Jamin open zijn en de stroopwafelman op de markt staat. Dat geeft mij het gevoel van oneerlijke concurrentie. Ik heb echt begrip voor de situatie, maar maak er dan een gelijke lockdown van waarbij écht alleen de essentiële winkels open mogen blijven. Dit is een nekschot voor veel ondernemers.”

‘Deze harde lockdown berokkent zowel de economie als de mentale gezondheid van ondernemers ongelooflijk veel schade’

De wanhoop nabij

Hoe zwaar ondernemers het hebben, blijkt uit een bericht dat BNR, waarin staat dat meer ondernemers hulp zoeken bij 113 zelfmoordpreventie. Ook mkb-organisaties, overheidsinstellingen en werkgevers melden bij 113 dat zij steeds vaker ondernemers aan de lijn krijgen die wanhopig zijn en aan zelfdoding denken, meldt de nieuwszender. Paul te Grotenhuis van Inretail schrikt ervan, maar herkent het tegelijkertijd. “Toen in maart dit jaar alles inklapte, hebben we ook zwaar geëmotioneerde ondernemers gesproken, ze opgezocht in de winkel toen dat nog mocht, en ze mentale steun verleend. Ik kan me voorstellen dat je je verpletterd voelt als je van de ene op de andere dag hoort dat deur op slot moet. Dan kan er een gevoel van totale machteloosheid over je heen komen. Maar vanuit Inretail willen we de oproep eraan koppelen: adem diep in en knok voor je toekomst. Zoek ook contact met ons. We kunnen niet alles oplossen, maar voor ondernemers willen we er zijn. Hier zit een alarmerend signaal in en tegelijkertijd is het goed dat die ondernemers zich bij 113 melden. Daar werken professionals, die weten hoe ze mensen kunnen helpen weer enig perspectief te zien.”

Orders zelf bezorgen

Tegelijkertijd zijn er ook retailers die juist gas geven en op zoek gaan naar mogelijkheden om de verkoop te continueren. Daags na de lockdown stromen de social media-accounts van mode- en schoenenwinkeliers vol met boodschappen waarin ze verwijzen naar de mogelijkheid om online te bestellen. Ze showen de collectie digitaal, vragen klanten om een berichtje te sturen als ze iets naar hun smaak zien en bezorgen de order zelf aan de deur. Zwartjes van 1883 in Amsterdam, Maxime Schoenen in Maastricht en Shoeth in Warmenhuizen doen dit binnen een straal van twintig tot vijfentwintig kilometer rond hun winkel. “PostNL was al voor de lockdown overbelast”, zegt André Sprangers (Zwartjes van 1883). “Op deze manier hebben mijn klanten hun bestellingen alsnog op tijd binnen en houd ik mijn medewerkers aan het werk.”

‘We zijn bezig met een pop-upstore in België, waar de winkels nog wel open zijn’

Van Nederland naar België

Shoeth heeft daarnaast de handen ineengeslagen met de lokale vrouwenmode- en kinderkledingwinkel in Warmenhuizen. “We willen virtuele modeshows organiseren, waar klanten live kunnen meekijken en bestellen, om onze wintercollecties op een leuke en ludieke manier onder de aandacht te brengen”, vertelt eigenaar Trudy de Jong. “Ik ga geen weken op mijn handen zitten. Daarvoor ben ik geen ondernemer geworden.” De eigenaren van Maxime Schoenen kwamen op het lumineuze idee om hun winkel van Nederland naar België te verplaatsen. “We wonen zelf in België en hebben daar ook ons magazijn, in Kanne-Riemst”, vertelt retailer Alexander Durlinger. “Daar willen we een pop-upwinkel openen, want in België zijn de non-food winkels vooralsnog wel open. Klanten kunnen straks via onze website, social media-kanalen of whatsapp een privéafspraak maken. Dan zorgen wij dat de schoenen die ze willen passen op de juiste plek zijn. De winkel en het magazijn liggen op vijf minuten rijden van elkaar, dus dat kan makkelijk.”

Click-and-collect

Naast alle ideeën en initiatieven zijn er ook onduidelijkheden bij retailers. Is private shopping toegestaan, mag een klant zijn bestelling afhalen en is het ook mogelijk om klanten actief op te zoeken met kleding en schoenen? “Vooruitlopend op deze lockdown waren we vrijdag al begonnen met kleding-to-go”, vertelt Sander Niesthoven van Ongestuukt uit Alphen aan den Rijn. “Maar ik begreep van Inretail dat we geen afhaalpunt mogen zijn. Maar wat betekent dat precies? Je mag niet in de winkel komen, maar betekent dat ook dat je niet in de buurt van een winkel mag komen?” De brancheorganisatie krijgt doorlopend vragen van ondernemers over binnen welke kaders ze nu nog mogen ondernemen, vertelt woordvoerder Te Grotenhuis. Inretail is daarover continue in overleg met de overheid en koppelt de antwoorden terug op de website en via social media. Een belangrijk speerpunt is het toestaan van click-and-collect voor alle winkeliers. Te Grotenhuis: “Want waarom mag dat wel bij bouwmarkten en niet bij de rest van de winkels? Als dat gebeurt op vooraf afgesproken tijdstippen leidt dat in onze optiek niet tot drukte. We zien dat de online kanalen zijn overbelast, dus dat moet anders georganiseerd kunnen worden.”

Foto: Benedikt Geyer via Pixabay (header)