Je zou het misschien niet verwachten, maar de oer-Britse Desert Boot, het bekendste model van de in Somerset (Engeland) gevestigde schoenenfabrikant Clarks, heeft Afrikaanse wortels. Voor het ontstaan van de beroemde schoen moeten we terug naar 1941. Dat jaar wordt Nathan Clark, achterkleinzoon van Clarks-oprichter James Clark, als legerofficier in de toenmalige Britse kolonie Birma (nu Myanmar) gestationeerd. Zijn oudere broer Bancroft heeft de leiding over het schoenenbedrijf en vraagt hem daar uit te kijken naar interessante nieuwe schoenontwerpen.

Variant op de Chukka

Al snel valt het Clark op dat sommige collega-militairen in hun vrije tijd comfortabel uitziende enkelschoenen van ruwe suède dragen, die met een simpele vetersluiting bijeen worden gehouden. Het gaat om veteranen uit de British Eighth Army, die eerder in de woestijn van Noord-Afrika vochten. Omdat hun eigen zware legerlaarzen totaal ongeschikt waren voor de hete Sahara, lieten ze ter plekke nieuwe boots maken naar het voorbeeld van de Zuid-Afrikaanse ‘veldskoen’. Deze lichtgewicht schoen is net als de Desert Boot een Chukka, een leren enkelschoen met een open vetersysteem en twee of drie veterogen aan elke zijde. Eenmaal terug in Groot-Brittannië ontwikkelt Clark een eigen variant op deze ‘woestijnlaars’. Hij experimenteert met verschillende materialen en kiest uiteindelijk voor een upper van zandkleurig suède, de kleur van de Sahara. Het leer is afkomstig van Charles F. Stead & Co in Leeds, een looierij waar Clarks tot op de dag van vandaag mee samenwerkt. Voor de zool gebruikt hij crêpe-rubber.

Bordeelsluipers

Het ontwerp is revolutionair in die zin dat suède en crêpezolen tot dan toe worden geassocieerd met de lagere klasse, niet met de Britse gentleman. Schoenen met spekzolen worden ‘brothel creepers’ of bordeelsluipers genoemd omdat, de naam zegt het al, ze geen lawaai maken. Hoe enthousiast de Clark-telg ook is over zijn nieuwe design, het bedrijf is dat in eerste instantie niet. Het duurt jaren voor hij toestemming krijgt om zijn Desert Boot uit te brengen. Tijdens de Chicago Shoe Fair in 1949 kan Clark zijn creatie dan toch aan de rest van de wereld tonen. Daar worden de schoenen gespot door Esquire-redacteur Oscar Schoeffler, die gecharmeerd is van het minimalistische ontwerp. Hij publiceert een lyrisch artikel, mét foto’s, waardoor het hobbyproject van Clark van de ene op de andere dag een bestseller wordt. Het ontwerp spreekt aan omdat het anders is; een enkelschoen die tussen casual en gekleed in zit, waar er eind jaren veertig nog niet zoveel van zijn.

Van rude boys tot mods

De uniseks Desert Boot is ook een veelzijdige schoen. Het model kan door zijn eenvoudige uiterlijk op veel verschillende manieren gedragen worden en is daardoor aantrekkelijk voor een divers publiek. Van de ‘rude boys’, een subcultuur die begin jaren zestig ontstond in de arme wijken van de Jamaicaanse hoofdstad Kingston, tot de ‘mods’ in thuisland Groot-Brittannië. Deze beweging kwam op in de ‘swinging sixties’, een periode die draaide om moderne jazz, scherp gesneden Italiaanse pakken en Vespa-scooters. Ook popiconen als Bob Dylan en The Beatles lopen – letterlijk – met de laarzen weg. Gitarist George Harrison draagt ze op de beroemde coverfoto van Beatlesplaat ‘Abbey Road’ (1969). Het Britse Design Museum neemt de Desert Boot in 2009 op in het boek ‘Fifty shoes that changed the world’.

Ingeburgerde term

Clarks heeft met de Desert Boot iets gedaan wat maar weinig merken gelukt is: het heeft een nieuwe categorie schoenen op de markt gebracht. ‘Desert boot’ is tegenwoordig een ingeburgerde term. Het model is nog steeds te herkennen aan het suède bovenwerk en de crêpezool. Al is Clarks daar zelf niet zo strikt op; het merk heeft ook modellen met uppers van gewaxt leer in de collectie. Ter ere van het 70-jarig bestaan van de schoen introduceerde het bedrijf daarnaast een variant met een gerecycled rubberen onderwerk, dat minder snel slijt en meer grip biedt. Al zullen de echte puristen waarschijnlijk kiezen voor de ‘original’ met crêpezool. “Maar goed”, zegt Brian Sacawa, oprichter van mannenmodeblog He Spoke Style. “Als je een nieuwe schoensoort uitvindt, kun je je eigen regels maken.”

Dit artikel is eerder verschenen in de rubriek “Mode-icoon’ in Schoenvisie #2 van 19 februari 2021.

Foto header: Clarks