Vast onderdeel van veel vrouwengarderobes: een paar pumps. Zelfs vrouwen die weinig hakken dragen, bezitten een paar voor bepaalde gelegenheden. Kenmerkend voor de pump is het eenvoudige ontwerp met kleine hak, een dichte voorkant en de open wreef zonder bandje of andere sluiting. Een pump is makkelijk aan te trekken en blijft zitten zonder veters of bandje.

Rode hakken

De pumps zoals we die nu kennen, bestaan eigenlijk pas sinds de twintigste eeuw. Schoenen met hakken zijn echter al veel ouder en ooit uitgevonden door mannen. In de Romeinse tijd dragen militairen schoenen met een hak om geen vieze voeten te krijgen. Het verhaal gaat ook dat Egyptische slagers de hak hebben uitgevonden om niet met hun voeten in het bloed van de dode dieren op de grond te hoeven staan. In het Midden-Oosten dragen ruiters hakken voor een stabielere houding in de beugels.

In de zestiende eeuw pronken mannen in West-Europa graag met hun adellijke afkomst en schoenen met hakken helpen daarbij. Hoe hoger de hak, hoe hoger de status. Rode hakken zijn een extra teken van rijkdom, want rood is indertijd een lastige kleur om te maken. Zonnekoning Lodewijk XIV heeft dan ook een enorme verzameling schoenen met hoge rode hakken. 

Haute Couture

Vanaf de zeventiende eeuw ontdekken ook vrouwen de hakken. Hoewel nog steeds voorbehouden aan de rijken, worden de schoenen met hakken ook door andere klassen nagemaakt. Na de Franse revolutie (1789-1799) verdwijnen hakken naar de achtergrond, want niemand wil nog iets te maken hebben met de weelde en overdaad van de adel.

Pas in de twintigste eeuw zorgt de Franse haute couture voor de come-back van de hoge hak, dit keer alleen voor vrouwen. In de jaren ’30 duikt de pump op in advertenties en na de Tweede Wereldoorlog, waarin vrouwen vooral praktische platte modellen dragen, worden schoenen weer eleganter en vrouwelijker dankzij de invloed van modeontwerpers uit Parijs. De Italianen komen met de extravagante stilettohak (naaldhakken met spitse neuzen), maar de Fransen geven de voorkeur aan de iets eenvoudigere pump.

Het huidige model wordt op de kaart gezet door Christian Dior in 1953, wanneer hij een schoenenlijn maakt met schoenenontwerper Rogier Vivier. De pump wordt een doorslaand succes. Oorspronkelijk hebben de hakken van pumps een hoogte van 2,5 cm of lager, maar sinds het ontwerp van Dior en Vivier worden ook schoenen met hogere hakken als pumps aangeduid. In 1959 maakt Dior een pump met een wat spitsere neus en hogere hak, die een bestseller wordt. In 2016 komt Dior met een nieuwe versie van deze klassieker: de Dioressence stiletto, met een extra dunne hak in allerlei kleuren.

Sex and the city

De pump is ook onlosmakelijk verbonden met het beroep van stewardess, al sinds het ontstaan ervan in de jaren ’30. Luchtvaartmaatschappijen stellen zelfs eisen aan de hakhoogte van de pump: minimaal 4 cm hoog. Inmiddels brengt de Nederlandse ontwerper Fabienne Chapot een collectie pumps die is gemaakt in samenwerking met stewardessen: FC Fly. In de jaren ’60 zijn pumps even uit het modebeeld omdat platte schoenen met rechte neuzen mooier staan onder de korte uitlopende Mary Quant-rokjes.

Vanaf de jaren ’70 is de pump echter niet meer weg te denken. De hitserie ‘Sex and the city’ (1998-2004) zet de pump weer op de kaart, dankzij de schoenenverslaving van hoofdpersoon Carrie Bradshaw. Schoenenontwerpers Jimmy Choo en Manolo Blahnik worden dankzij de serie wereldberoemd. Ook beroemd, en veel gekopieerd, is de pump met rode zool van Christian Louboutin. Die ontstaat in 1992 nadat bij wijze van experiment de zool van een pump met rode nagellak is bewerkt. De rode zool is nu zijn handelsmerk. In Louboutins hoogtijdagen zijn de hakken minimaal 12 cm, maar nu ontwerpt hij ook schoenen met een lagere hak.

Foto 1 (header): Eureka Shoes, winter 2016-2017, foto 2 (Lodewijk XIV): www.thefashionhistorian.com/Hyacinthe Rigaud 1701,  foto 3 (Sears catalogus uit 1935):www.flickr.com/sears catalogue 1935/Genibee, foto 4 (Roger Vivier voor Christian Dior, 1965): Nederlands Leder en Schoenen Museum, foto 5 (Dioressence): www.dior.com, foto 6 (FC Fly): FC Fly.